తెలుగు సాహిత్యంలో శతకాలు (Shatakams) చాలా ప్రాచుర్యం పొందినాయి. శతకాలు అంటే వంద పద్యాలు కలిగి ఉండే కవితా సంకలనం. ఈ శతకాలు నైతికత, జీవన సూత్రాలు, సామాజిక అంశాలు, భక్తి భావాలు వంటి విభిన్న అంశాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రసిద్ధమైన కొన్ని శతకాలు:
1. సుమతీ శతకం (Sumati Satakam)
- కవి: బద్దెన
- వివరణ: సుమతీ శతకం అనేది ప్రజల జీవితాలకు మార్గదర్శకంగా నిలిచే నీతికావ్య శతకం. ఇందులో వంద పద్యాల ద్వారా జీవన సూత్రాలను, నైతికతలను ప్రతిపాదించారు.
2. వేమన శతకాలు (Vemana Satakalu)
- కవి: వేమన
- వివరణ: వేమన శతకాలు ప్రజాదరణ పొందినవి. వేమన తన పద్యాలలో సామాజిక, మానవ సంబంధాలు, నైతికతలను వ్యక్తపరిచారు. అతని పద్యాలు సూటిగా, సులభంగా అర్థమయ్యేలా ఉంటాయి.
3. భాస్కర శతకం (Bhaskara Satakam)
- కవి: భాస్కర శర్మ
- వివరణ: భాస్కర శతకం అనేది సామాజిక అంశాలను, నైతికతలను ప్రతిపాదించే శతకం. ఇందులో మానవతా విలువలు, ధర్మములు గురించిన పద్యాలు ఉన్నాయి.
4. శ్రీకృష్ణ శతకం (Sri Krishna Satakam)
- కవి: యోగి వేమన
- వివరణ: ఈ శతకం భక్తి భావంతో శ్రీకృష్ణుని ప్రశంసించడానికి, స్తుతించడానికి రచించబడింది. ఇందులో శ్రీకృష్ణుని మహిమలు, దివ్యత్వం గురించి పద్యాలు ఉన్నాయి.
5. సుభాషిత శతకం (Subhashita Satakam)
- కవి: పాల్కురికి సోమనాథ
- వివరణ: ఈ శతకంలో అనేక సుభాషితాలు (wise sayings) ఉన్నాయి. ఇవి నైతికత, జీవన సూత్రాలు, సమాజ బోధనలు వంటి అంశాలను వ్యక్తపరిచాయి.
6. దాశరథి శతకం (Dasarathi Satakam)
- కవి: కంచర్ల గోపన్న (భద్రాచలం రామదాసు)
- వివరణ: ఈ శతకంలో శ్రీరాముని మహిమను స్తుతించడం, ఆయనపై భక్తిని వ్యక్తపరచడం ప్రధానంగా ఉంటుంది.
7. విష్ణు శతకం (Vishnu Satakam)
- కవి: అల్లసాని పెద్దన
- వివరణ: ఈ శతకం విష్ణుమూర్తిని స్తుతించడానికి, ఆయన మహిమలను ప్రదర్శించడానికి రచించబడింది.
8. భర్తృహరి శతకం (Bhartrihari Satakam)
- కవి: భర్తృహరి
- వివరణ: ఈ శతకం సంస్కృత భాష నుండి అనువదించబడినది. ఇందులో నైతికత, మానవ సంబంధాలు, వాక్యాలు ఉన్నాయి.
9. సార్వభౌమ శతకం (Sarvabhouma Satakam)
- కవి: సార్వభౌమ శ్రీనాథ
- వివరణ: ఈ శతకం శ్రీనాథ యొక్క అనేక సుప్రసిద్ధ పద్యాలను కలిగి ఉంది.
10. కుమార శతకం (Kumara Satakam)
- కవి: కుమారగిరి విఠలాచార్య
- వివరణ: ఈ శతకం కుమార స్వామిని స్తుతించడానికి రచించబడింది.
ఈ శతకాలు తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రముఖంగా నిలిచాయి మరియు వీటిలోని నీతి పాఠాలు, భక్తి భావాలు ఇప్పటికీ ప్రజల జీవితాలకు మార్గదర్శకంగా ఉంటాయి.