తెలుగు ఛందస్సు (Telugu Chandassu)

తెలుగు ఛందస్సు అనగా కవిత్వంలోని పద్యాల అనుసరణ విధానం. ఛందస్సులో కవిత్వాన్ని రచించడం అనేది తెలుగు సాహిత్యంలో ఎంతో ప్రాముఖ్యత కలిగినది. ఛందస్సు అనేది పద్యానికి ఒక శ్రావ్యతను, ఒక సరళతను, ఒక లక్షణతను ఇస్తుంది.

తెలుగు ఛందస్సు ప్రధానంగా మూడు విధాలుగా విభజించవచ్చు:

1. సంపూర్ణ శ్లోక ఛందస్సు (Sampurna Sloka Chandassu):
   • ఇది సాధారణంగా సంస్కృత ఛందస్సుల వంటి లక్షణాలను కలిగివుంటుంది.
   • ఉదాహరణ: మాళినీ, వసంతతిలక, శార్దూలవిక్రీడిత, పుష్పితాగ్ర.
2. యమక ఛందస్సు (Yamaka Chandassu):
   • యమక ఛందస్సులో యమకాలు (rhyme schemes) ప్రధానంగా ఉపయోగిస్తారు.
   • ఉదాహరణ: మకరంద, మల్లిపూవు, శేఖర చంపు.
3. తెలుగు జాతీయం ఛందస్సు (Telugu Jatiyam Chandassu):
   • ఇవి మాతృక ఛందస్సులు కాకుండా, స్వతంత్రమైనా ఛందస్సులు.
   • ఉదాహరణ: ద్విపద, ఉత్సాహ గీతి, పద్యగీతి.

తెలుగు ఛందస్సు పద్ధతులు:

1. శార్దూలవిక్రీడిత (Shardula Vikridita):
   • ఈ ఛందస్సులో ప్రతి పాదంలో 19 అక్షరాలు ఉంటాయి.
   • ఉదాహరణ:తేనెల్లి కోర్కెల్లి తెచ్చెద డింతకంటె వేనెల్లి వేడుకొన వేంచేయుం భువనముల్.
2. మందాక్రాంత (Mandakranta):
   • ఈ ఛందస్సులో ప్రతి పాదంలో 17 అక్షరాలు ఉంటాయి.
   • ఉదాహరణ:మానసాన్భవతు తే మధుపే మధురస్ఫురితం సానురాగరసికే సరసి స్ఫుటకాంచనితం.
3. ఉపేంద్ర వజ్ర (Upendra Vajra):
   • ఈ ఛందస్సులో ప్రతి పాదంలో 11 అక్షరాలు ఉంటాయి.
   • ఉదాహరణ:సర్వమిత్రకుసుమావళిమండితకరంబోరాహసః పరమేశ్వర పరార్ధ్యపదానగత త్వత్పాదపః.
4. మాలిని (Malini):
   • ఈ ఛందస్సులో ప్రతి పాదంలో 15 అక్షరాలు ఉంటాయి.
   • ఉదాహరణ:మాలిన్యము చేకెను మూలవిల్లుల ధీమాని చెడుగును ధాన్యబీజముల.

తెలుగు ఛందస్సు యొక్క ప్రాముఖ్యత:

• సహజశ్రావ్యత: ఛందస్సు పద్యాలకు సహజమైన శ్రావ్యతను ఇస్తుంది, ఇది శ్రోతలను ఆకర్షిస్తుంది.
• లక్షణత: ఛందస్సు పద్యాలకు ఒక లక్షణాన్ని ఇస్తుంది, ఇది వాటిని ప్రత్యేకంగా చేస్తుంది.
• సహజ స్వరూపం: ఛందస్సు పద్యాలకు సహజ స్వరూపాన్ని ఇస్తుంది, ఇది వాటి అర్థాన్ని బాగా వ్యక్తీకరించేలా చేస్తుంది.

తెలుగు ఛందస్సు పద్ధతులు కవిత్వాన్ని మరింత అందంగా, శ్రావ్యంగా, గంభీరంగా మార్చడానికి కవులకు ఉపకరిస్తాయి.

Telugu Chandassu (Meter) in Poetry

Telugu Chandassu refers to the metrical patterns used in Telugu poetry. Crafting poetry in these meters adds rhythm, beauty, and a distinctive quality to the verses. Chandassu are essential in Telugu literature for maintaining the flow and musicality of poems.

Telugu Chandassu can be broadly categorized into three types:

1. Sampurna Sloka Chandassu (Complete Verse Meters):
   • These follow traditional Sanskrit meters.
   • Examples: Mālini, Vasantatilaka, Śārdūlavikrīḍita, Puṣpitāgra.
2. Yamaka Chandassu (Rhyme Schemes):
   • These meters focus on rhyme schemes and are more localized to Telugu literature.
   • Examples: Makaranda, Mallipūvu, Śekhara Champu.
3. Telugu Jatiyam Chandassu (Native Telugu Meters):
   • These are independent and unique to Telugu, not derived from classical Sanskrit meters.
   • Examples: Dvipada, Utsāha Gīti, Padyagīti.

Examples of Telugu Chandassu:

1. Śārdūlavikrīḍita (Meter with 19 syllables per line):
   • Example:tēnella kōrkella tecceda dintakaṇṭe vēnella vēḍukona vēnceyu bhuvanamul.
   • Translation: “What can I bring more than honey, to this world which seeks the moon?”
2. Mandākrānta (Meter with 17 syllables per line):
   • Example:mānasān bhavatu tē madhupē madhurasphuritam sānarāgarasikē sarasi sphuṭakāñcanitam.
   • Translation: “May your heart be as sweet as the honeybee, adorned with the essence of love.”
3. Upendra Vajra (Meter with 11 syllables per line):
   • Example:sarvamitra kusumāvaḷi maṇḍita karam bōrāhasaḥ parameśvara parārthya padāṅgata tvatpādapaḥ.
   • Translation: “The hands adorned with flowers of friendship, shining brightly, O Supreme Lord, your feet are worthy of worship.”
4. Mālini (Meter with 15 syllables per line):
   • Example:mālinyamun cekenu mūlavillula dhīmāni ceḍugunu dhānyabījamul.
   • Translation: “The original arrows turn dull, and wise ones become like grains of rice.”

Significance of Telugu Chandassu:

• Natural Rhythm: Chandassu provides a natural rhythm to poems, making them appealing to the ear.
• Distinctive Quality: It gives a distinctive quality and structure to the verses, setting them apart.
• Expressiveness: The use of chandassu helps in expressing the meaning more effectively.

Telugu Chandassu techniques aid poets in making their poetry more beautiful, rhythmic, and profound.